OSMANLI’NIN İLK RASATHANESİ VE TAKIYYÜDDİN ER-RÂSID

 

قَالَ اللهُ تَعَالَى : ... (وَهُوَ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ النُّجُومَ لِتَهْتَدُوا بِهَا فِي ظُلُمَاتِ الْبَرِّ وَالْبَحْرِ قَدْ فَصَّلْنَا الْاٰيَاتِ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ) [سورة الأنعام، آية: ٩٧]

الله تعالى شويله بيوردى ( مئالا ) :  قرانين و دنزين قرانلقلرنده ، كنديلرى إيله يولونوزى بولاسنز ديه سزين إيجن يلدزلرى ياراطان او ، در . محقق بز ، بو علامتلرى ، بلنلر إيجن بيان أتدك . "

Allâhü Teâlâ şöyle buyurdu -meâlen “ Karanın ve denizin karanlıklarında, kendileri ile yolunuzu bulasınız diye sizin için yıldızları yaratan O’dur. Muhakkak biz, bu alâmetleri, bilenler için beyan ettik.”

(En‘âm Sûresi, âyet 97)

Hicrî:  01  Zilkâde    1444  Fazilet Takvim

 

OSMANLI’NIN İLK RASATHANESİ VE TAKIYYÜDDİN ER-RÂSID

Takıyyüddin er-Râsıd, 1521’de Şam’da doğmuştur. Mısır ve Şam’da tefsir, hadîs ve fıkıh ilimlerini tahsil etmiştir. Bir müddet Ümeyye Camii’nde Buharî-i Şerîf okuttuktan sonra Mısır’da müderrisliğe tayin olunmuştur.

Kazasker Abdülkerim Efendi, Mısır kâdısı iken orada müderrislik yapan Takıyyüddin er-Râsıd’ı matematik ve astronomiye teşvik ederdi. Ona, Ali Kuşcu, Gıyasüddin Cemşîd gibi astronomi âlimlerinin kitaplarını verir, rasat aletleri hazırlatırdı. Astronomi sahasında ihtisas sahibi olan Takıyyüddin Efendi, İkinci Selim Han’ın saltanatı sırasında, 1570 senesinde, İstanbul’a gelir ve Başmuvakkit Mustafa bin Ali el-Muvakkit’in vefatı üzerine 1571’de başmuvakkit tayin edilir.

Takıyyüddin Efendi; başmuvakkit olduktan sonra bir taraftan zamanının söz sahibi âlimleri ile görüşerek astronomi ilminin ehemmiyetini onlara anlatmış ve bir rasathane kurulmasını teklif etmiştir. 1575 yılında da Sultan Üçüncü Murad Han’ın verdiği beratla rasathane, Tophane sırtlarında kurulmuştur.

Bu beratta kısaca şu ifadeler yer almaktadır:

Kur’ân-ı Kerîm, Sünnet-i Nebeviyye ve İcmâ-ı Ümmetle Müslümanlara emrolunan -namaz, oruç, hac, gibi- farzların edâsı için vakit ve saatlerin bilinmesi pek mühimdir. Hayli zamandır eski (zîc) cetvellerle iktifa olunarak aslında güç bir iş olan rasat yoluna gidilmemişti. Ecdadımdan hiçbirisine nasip olmayan bu mühim işe, saltanatım zamanında muvaffak olundu. Bu rasathanede Güneş’in ve Ay’ın doğuş batışları tespit edilerek insanların faydalanmasının sağlanması için hey’et ve nücûm âlimlerinin en önde geleni, hikmet ve takvim erbabının baş tacı, Güneş ve Ay’ın menzilelerinin bilgisine vâkıf, rasat ilminin en başta gelen mümessili Takıyyüddin Efendi’nin, rasat hizmetine tahsis olunduğu beyan olunur.

Hicrî:      01 Zilkâde  1444  Fazilet Takvim

 

SİTEDEKİ KONU BAŞLIKLARINI GÖRMEK İÇİN TIKLAYINIZ"