Seller Nasıl Dizginlenir ?

Yaz ve kış aylarında meydana gelen seller, evleri, iş yerlerini sular altında bırakıyor. Büyük maddi hasar veren seller, yüzlerce kişinin evsiz kalmasına hatta ölümlere de sebep oluyor.

Dizginlenemeyen sel, en ufak bir yanlışı bile affetmeyerek arabaları, insanları, koskoca köprüleri hatta yolları bile önüne katıp götürebiliyor.

Mühendislik harikası olarak nitelendirilen binaların, köprü ve yolların selle yıkılması “Acaba yerine göre sele bir mahmuz vurulamaz mıydı?” sorusunu akla getiriyor.

Sele vurulan set “Selyaran”

Mimar Sinan, Osmanlı Devleti’nin birçok beldesinde ustaca yaptığı selyaranlar ile özellikle köprülerde dizginlenemeyen sel sularına adeta set vurmuş. Mimar Sinan, suyun gücüne direnebilmek için mühendislik bilgisini estetik anlayışı ile birleştirerek, “selyaran ve tahliye gözlerini” tasarlanmıştır.

Tasarladığı selyaran ve tahliye gözlerinin temel amacı, suyun köprü ayaklarına yaptığı basıncı azaltmaktı. Kapıağası Köprüsü, Alpullu’daki Sokullu Mehmet Paşa Köprüleri gibi boyları kısa köprülerde bu sistem uygulandı. Büyükçekmece gibi uzun köprülerde ise bu görevi sivri kemerler üstlendi.

Büyük usta Mimar Sinan, selyaran köprüleri tasarlarken kış ve bahar aylarındaki su taşkınlarını göz önünde bulundurmuştur. Bu problemi çözerken her defasında yeni bir estetik ve ustalık ortaya koymuş, taşkına yeni bir gem geliştirmiştir. Suyun debisinin en fazla olduğu yere, köprünün orta ayağını koymuştur. Lüleburgaz’daki köprüde orta ayak nehir yatağının tam ortasındadır. Bu ayakla önce taşkın durdurulmuş, sonra bu ayağın içine konulan Bursa gözü ile su tahliye edilmiştir.

Yine Mimar Sinan’ın 1596 yılında yaptırdığı 124 metre uzunluğundaki Alpullu köprüsünde ise seli dizginlemek için farklı bir teknik kullandığı görülmektedir. Burada farklı olarak beş gözlü köprünün arasındaki kemeri, en büyük kemer olma özelliğini taşımaktadır. Mimar Sinan, Ergene Irmağı üzerinde inşa ettiği bu köprüde ırmağın debisi ve suyun köprünün yapıldığı yerdeki akışına göre seli bir kez daha şaşırtmış ve dizginleyebilmiştir.

İnsan ve Hayat Dergisi

"SİTEDEKİ KONU BAŞLIKLARINI GÖRMEK İÇİN TIKLAYINIZ"